Κατά την πρόσφατη συνάντηση της αντιπρόεδρου των Ηνωμένων Πολιτειών Καμάλας Χάρις και του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη , κατά την οποία ασφαλώς συζητήθηκαν θέματα υψίστου εθνικού συμφέροντος, η αντιπρόεδρος παραπονέθηκε (επιεικώς) στον πρωθυπουργό, γιατί η υπόθεση της δολοφονίας του Αμερικανού Μπακαρί Χέντερσον στη Ζάκυνθο το 2017 δεν έχει ακόμα εκδικαστεί τελεσίδικα .Δεν αμφιβάλλω ,ότι ο πρωθυπουργός θα αιφνιδιάστηκε από την ερώτηση, γιατί δεν θα γνώριζε την υπόθεση και επιφυλάχθηκε να απαντήσει, αλλά γνωρίζοντας την στα όρια της αρνησιδικίας βραδύτητα απονομής της δικαιοσύνης, θα έπρεπε να απαντήσει, ότι στη χώρα της φαιδράς πορτοκαλέας το να εκκρεμεί στο Εφετείο μια υπόθεση σε βαθμό κακουργήματος λιγότερο από πέντε χρόνια από την πράξη αποτελεί την εξαίρεση, ενώ ο κανόνας είναι οι υποθέσεις να εκδικάζονται σε δεύτερο βαθμό λίγο πριν της παρόδου του χρόνου με τις παρατάσεις προς παραγραφή του αδικήματος δηλαδή για τα πλημμελήματα στα οκτώ χρόνια και για τα κακουργήματα στα δεκαπέντε και στη περίπτωση που οι καταδικαστικές αποφάσεις αναιρεθούν, τότε συνήθως παραγράφονται κατά την επιτυχή τακτική των δικηγόρων των κατηγορουμένων.
Με την πάροδο όμως τόσο μεγάλου χρονικού διαστήματος που διαρκεί η περαίωση μιας ποινικής υπόθεσης κανείς δεν ενδιαφέρεται για την τελική έκβαση της , εκτός όμως από τους χαροκαμένους γονείς της Ελένης Τοπαλούδη, της Γαρουφαλιάς, της Ερατώς ,του Μπακαρί και πληθώρας άλλων οικογενειών ,που εξακολουθούν να ταλαιπωρούνται ψυχολογικά και οικονομικά από τις καθυστερήσεις εκδικάσεως λόγω των αναβολών που παρέχουν αφειδώς και χωρίς έλεγχο τα δικαστήρια συνήθως λόγω κωλυμάτων των δικηγόρων και περιμένουν μια ηθική δικαίωση.
Η απονομή της ποινικής δικαιοσύνης βραδύνει υπέρμετρα τόσο κατά την προδικασία, που για τα κακουργήματα απαιτούνται τέσσερα στάδια ,όσο κατά την κυρία διαδικασία λόγω του περιορισμένου ωραρίου λειτουργίας της ακροαματικής διαδικασίας (9-3), που θα μπορούσε να παραταθεί επί δίωρο δηλαδή εργασία οκταώρου μετά διαλλειμάτων για τους παράγοντες της δίκης, στη λύση όμως αυτή αντιδρούν οι δικηγόροι, δικαστικοί γραμματείς και δικαστές. Εξ αιτίας των αλλεπαλλήλων αναβολών έχει σωρευθεί στα δικαστήρια μη διαχειρίσιμος όγκος εκκρεμών υποθέσεων σε σημείο που η Πολιτεία αναγκάζεται κατά τακτικά διαστήματα συνήθως διετία με ειδικό νόμο να παραγράφει τα μικρής ποινικής απαξίας αδικήματα αδιαφορώντας αν αδικεί τον πολίτη, που προσφεύγει στη δικαιοσύνη για να βρει το δίκιο του. Η μόνη λύση είναι η κατάργηση των αναβολών και αντί αυτών η διακοπή της εκδίκασης για λόγους αποδεδειγμένης ανώτερης βίας για ρητή δικάσιμο από τους ίδιους δικαστές , που είναι οι κατά το άρθρο 8 του Συντάγματος οι φυσικοί δικαστές, γιατί αλλιώς θα έχομε επιλογή δικαστών. Οι λόγοι της ανώτερης βίας να αφορούν μόνο τους διαδίκους και όχι τους δικηγόρους ,όπως αδόκιμα τροποποιήθηκε το άρθρο 349ΚΠΔ με τον ν.4637/2019. Με τη λύση αυτή θα περιορισθεί το μαρτύριο των μαρτύρων από τις αλλεπάλληλες αναβολές των δικών.
Η ανεπάρκεια απονομής της δικαιοσύνης αποτελεί μέγεθος μετρήσιμο με διαφόρους όμως μεθόδους και κυρίως με δημοσκοπήσεις με βασικό ερώτημα την εμπιστοσύνη των πολιτών στους θεσμούς και ειδικότερα για την δικαιοσύνη, που η δημοσκόπηση της 6-9-2021 της Kapa Research κατέγραψε ποσοστό μόνο 15% έναντι ποσοστού 65% το 2009 της έρευνας του καθηγητή κ. Πανά. Αμφιβάλλω όμως αν η Δικαιοσύνη, κατόπιν των όσων πρόσφατα ήλθαν στο φως της δημοσιότητας σε βάρος ανωτάτων δικαστών ασχέτως της αληθείας τους, διατηρεί το παραπάνω ποσοστό εμπιστοσύνης, γεγονός που αδικεί κατά αντανάκλαση αξιόλογους και εντίμους δικαστικούς λειτουργούς. Εξάλλου σοβαρός δείκτης για τη χώρα μας για το επίπεδο της δικαιοσύνης αποτελούν για τη χώρα μας οι άνω των 500 σχετικές καταδίκες από το ΕΔΑΔ για παράβαση του άρθρου 6 της ΕΣΔΑ “περί δικαίας δίκης” στην οποία περιλαμβάνεται και η καθυστέρηση απονομής της δικαιοσύνης.
Υπάρχουν επίσης διεθνείς μετρήσεις, όπως από την World Justice Project,Rule of Law Index(μέτρηση 2019) που βαθμολογεί τη χώρα μας με 5,8 για το Κράτος Δικαίου (ευνομία) και 5,9 για το δικαιϊκό σύστημα και δικαιώματα ιδιοκτησίας δηλαδή λίγο πιο πάνω από τη βάση. Στον ετήσιο Δείκτη Ελευθερίας του Ανθρώπου (Human Freedom Index) για το 2019 η χώρα μας κατατάσσεται στη 56η θέση μεταξύ 165 χωρών.
Τα προβλήματα όμως από την ανεπάρκεια της δικαιοσύνης και της έλλειψης δημόσιας ασφάλειας δεν επιλύονται με στατιστικές και μετρήσεις , που μπορεί να είναι χρήσιμες για την εξαγωγή κάποιων συμπερασμάτων και για επιστημονικές μελέτες, αλλά πρέπει να επιλύονται με τη λήψη εγκαίρως και όχι ετεροχρονισμένα θεσμικών ρυθμίσεων. Η μεγαλύτερη ευθύνη ενός πολιτικού είναι η σωστή επιλογή προσώπων σε θέσεις ευθύνης και ιδιαιτέρων του συμβούλων κατά την οποία πρέπει να θυμάται πάντα τη ρήση του Bismarck “drei professores Vaterland verloren”, γιατί στη χώρα μας οι πολιτικοί χρησιμοποιούν κατά κόρο καθηγητές, που προσφέρουν εισαγόμενες θεωρητικές λύσεις και όχι πρακτικές που να μπορούν να εφαρμοσθούν με τα δεδομένα της χώρας μας και την νοοτροπία του πληθυσμού.
Το πρόβλημα της ορθής απονομής της Δικαιοσύνης , που τονίζεται από την έκθεση Πισσαρίδη, είναι ίσως το σοβαρότερο και το πλέον δυσεπίλυτο με πολλαπλές συνέπειες σε όλες τις εκφάνσεις του δημόσιου βίου και του κυβερνητικού έργου , κυρίως όμως για τις προοπτικές της οικονομικής ανάπτυξης της χώρας , την εμπέδωση του κράτους δικαίου και της δημόσιας ασφάλειας. Το πρόβλημα δεν είναι μονοσήμαντο, αλλά η επίλυση του προσκρούει σε ένα πλέγμα συμφερόντων ισχυρών επαγγελματικών τάξεων με ισχυρές διασυνδέσεις με την πολιτική ζωή της χώρας , συνδικαλιστικών κατακτήσεων όλων των εμπλεκομένων τάξεων, μακροχρόνιων πρακτικών με νομοθετημένη κάλυψη, πολυνομία χωρίς κωδικοποίηση και με ευεργετικές διατάξεις, που δημιουργούν κεκτημένα δικαιώματα, εσφαλμένες νομοθετήσεις για λόγους σκοπιμότητας ή ρουσφετολογικές, διστακτικότητα των κυβερνήσεων και κυρίως του Υπουργού Δικαιοσύνης να διορθώσουν τα κακώς κείμενα, έλλειμμα στην αξιολόγηση και έλεγχο των δικαστών και μη νομική δυνατότητα χωρίς συνταγματική αναθεώρηση να διορθωθεί το σύστημα λειτουργίας της δικαιοσύνης κατά το μέρος που καλύπτεται από το Σύνταγμα.
Η οποιαδήποτε προσπάθεια επιλύσεως των προβλημάτων δεν βρίσκει χείρα βοήθειας από τις δικαστικές συνδικαλιστικές ενώσεις, που κατατρίβονται σε εσωτερικές συγκρούσεις με πολιτικό πρόσημο και με τη διατήρηση των κεκτημένων με επιθετικές ανακοινώσεις. Η μέχρι τώρα πρακτική έδειξε, ότι οποιαδήποτε κυβερνητική προσπάθεια επίλυσης κάποιων από τα παραπάνω προβλήματα ακόμα και με ψήφιση νόμων, που στην ουσία είναι μερεμέτια, απέτυχε ,οι δε νόμοι, που εξαγγέλθηκαν θριαμβευτικά ή καταργήθηκαν ή δια της αχρησίας ατόνησαν.
Επειδή λείπω πολλά χρόνια από τη δικαιοσύνη δεν έχω ιδία πληροφόρηση για όσα κατά καιρούς ακούγονται σε βάρος δικαστικών λειτουργών, για τα οποία όμως υπάρχουν αρμόδια όργανα για να τα διερευνήσουν και στα οποία πρέπει να έχομε εμπιστοσύνη ως ultimo refugium. Είναι γεγονός, ότι η δωροδοκία μόνο με την εύρεση των χρημάτων αποδεικνύεται ,που είναι σχεδόν αδύνατο με τα σύγχρονα χρηματοοικονομικά συστήματα. Σε έρευνα που έγινε από τον Εισαγγελέα ΑΠ κατόπιν της καταγγελίας μου ως ΓΕΔΔ στη Βουλή περί επιόρκων δικαστών , όπου κατονόμασα αρκετές ύποπτες δικαστικές αποφάσεις ,δεν βρέθηκαν αποδεικτικά στοιχεία.
Η κυβέρνηση κατόπιν της οργής της κοινής γνώμης για την δολοφονία του Άλκη εξάγγειλε νέο αθλητικό νόμο με αυστηροποίηση ποινών για την οπαδική βία και λήψη μέτρων ελέγχου των συνδέσμων και της συμπεριφοράς των φιλάθλων εντός των γηπέδων, αλλά το κείμενο του νόμου δεν δόθηκε ακόμα στη δημοσιότητα. Κατά πληροφορίες όμως αυξάνονται τα όρια των ποινών της οπαδικής βίας, οι υποθέσεις θα εκδικάζονται τάχιστα ,δεν θα επιτρέπεται η αναστολή της ποινής, που θα εκτίεται ολόκληρη.
Σύμφωνα με το άρθρο 41 ν.2725/99 οπαδική βία συνιστούν τα αδικήματα με αφορμή αθλητικές εκδηλώσεις ή αθλητικό υπόβαθρο. Επομένως η δολοφονία του Άλκη, που έγινε εν ψυχρώ, δεν μπορεί να θεωρηθεί οπαδική βία, αλλά αδίκημα κοινού ποινικού δικαίου. Αλλά τέτοιες πράξεις παράνομης βίας με μικροκλοπές συμβαίνουν καθημερινά από τις συμμορίες ανηλίκων, Ρομά, αλλοδαπών, χούλιγκαν σε βάρος γερόντων ή ανηλίκων και οι δράστες, όταν κάποτε συλλαμβάνονται, παραπέπονται να δικαστούν κατά την αυτόφωρη διαδικασία, ζητούν αναβολή και αφήνονται ελεύθεροι να συνεχίσουν τη δράση τους. Μήπως λοιπόν θα έπρεπε για την επίτευξη της δημόσιας ασφάλειας η αυστηροποίηση των ποινών και των διαδικασιών να συμπεριλάβει και τα παραπάνω αδικήματα τα κοινής βίας, ώστε να απομακρυνθεί ο φόβος από τις γειτονιές. Εξάλλου για να επιτύχουν τα προτεινόμενα μέτρα πρέπει να εισαχθούν στο νομικό μας οπλοστάσιο οι επιβαρυντικές έννοιες του υπότροπου και του καθ’ έξη εγκληματία και να χορηγείται το ελαφρυντικό της νεαρής ηλικίας μέχρι το 21ο έτος της ηλικίας του δράστη.
Λέανδρος Τ. Ρακιντζής
Αρεοπαγίτης ε.τ.